بهره‌برداری از اقیانوسها و دریاها به لحاظ حمل و نقل، تجارت، منابع غذایی و دارویی، منابع معدنی و امنیت کشورهای ساحلی از اهمیت بسیار ویژه‌ای در جهان امروز برخوردار است. نظر به این اهمیت و با توجه به اینکه پهنه ی گسترده‌ای از قلمرو سرزمین ایران به طول بیش از 5700 کیلومتر را کرانه های آبی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان تشکیل می‌دهد، وجود یک مؤسسه ملّی فعال در زمینه های مختلف علوم دریایی و اقیانوسی در جمهوری اسلامی ایران، همواره از اهمیت راهبردی برخوردار بوده است.
بر این اساس، مرکز ملّی اقیانوس‌شناسی با توجه به توافق صورت گرفته بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در اواخر سال ١٣٧٠ تأسیس گردید و در جلسه مورخ 8/12/ 88 شورای گسترش آموزش عالی کشور، با تبدیل آن به «مؤسسه ملّی اقیانوس شناسی» موافقت قطعی شد.
در بیست و دومین سال تاسیس مؤسسه ملّی اقیانوس‌شناسی، در نوزدهمین نشست عادی هیات امنای منطقه‌ی یک پژوهشی مورخ 25 اردیبهشت ماه 1392 و جلسه مورخ 18خرداد 1392 شورای گسترش آموزش عالی با ارتقای مؤسسه ملّی اقیانوس‌شناسی به پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با سه پژوهشکده و سه مرکز ملی و یک مرکز منطقه ای موافقت شد.
پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی تحت پوشش وزرات علوم، تحقیقات و فناوری با اهداف زیر فعالیت می کند:
1- دستیابی به جایگاه نخست منطقه‌ای در اقیانوس شناسی و علوم جوی
2- محوریت ملّی در پژوهشهای اقیانوس‌شناسی و علوم جوی
3- ارایه همگانی داده‌ها و اطلاعات دریایی، اقیانوسی و جوی مرتبط با سطح طبقه بندی مناسب
4- پایش و مدل سازی فرایندهای دریایی و اقیانوسی
5- مطالعه، پیش بینی و هشدار مخاطرات دریایی، اقیانوسی و جوی
6- مطالعه و مدلسازی پدیدههای جوی، نوسانهای آب و هوایی، تغییر اقلیم و دیرینه اقلیم
7- توسعه فناوری‌های دریایی و اقیانوسی برای مطالعه و بهره برداری سبز
8- حضور در عرصه ی جنوبگان
9- توسعهی آموزشهای تخصصی و عمومی
10- توسعهی ساز و کارهای مناسب برای استقلال مالی
11- توسعهی همکاریهای ملّی، منطقه‌ای و بین‌المللی
وظايف:
· انجام پژوهش های بنیادی علمی و کاربردی در همه زمینه های اقیانوس شناسی (فیزیک، شیمی، محیط زیست، زمین شناسی، زیست شناسی، مهندسی، حقوق و روابط بین الملل، امنیت، اقتصاد و مدیریت دریایی(
· ایجاد و تجهیز آزمایشگاه های پژوهشی دریایی در ستاد و ایستگاه های پژوهشگاه در سواحل خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر
· همکاری با سازمانهای اجرایی دریایی در زمینه طرح‌های پژوهشی اختصاصی آنها بر اساس توافق دو جانبه
· برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه‌های مختلف اقیانوس‌شناسی
· کمک به دانشگاه ها در ایجاد دوره‌های دانشگاهی علوم و فنون دریایی
· در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای انتقال فناوری‌های جدید و مناسب دریایی به داخل کشور
· برگزاری همایش‌های علمی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه‌های مرتبط
· ارایه مشاوره به مسوولان ذیربط برای تعیین خط مشی های دریایی
· تبادل داده‌ها و اطلاعات با سازمان‌ها و مراکز دریایی
پژوهشکده ها :
· پژوهشكده علوم دريايي
· پژوهشكده علوم جوي
· پژوهشكده فناوري و مهندسي دريا
آزمایشگاه‌ها:
· آزمایشگاه شیمی و محیط زیست دریا
· آزمایشگاه زیستشناسی دریا
· آزمایشگاه بیوتکنولوژی و میکرو ارگانیسم های دریایی
· آزمایشگاه زمینشناسی دریا
· آزمایشگاه فیزیک دریا
مراكز:
· مرکز ملّی پیش‌بینی و هشدار مخاطرات دریایی
· مرکز ملّی داده‌های اقیانوسی
· مرکز ملّی تحقیقات جنوبگان
· مرکز منطقه‌ای اقیانوس‌شناسی
پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی برای توسعه فعالیت‌های میدانی دریایی چهار مرکز پژوهشی در شهرهای نوشهر، بوشهر، بندرعباس و چابهار دایر کرده است.
بهره‌برداری از اقیانوسها و دریاها به لحاظ حمل و نقل، تجارت، منابع غذایی و دارویی، منابع معدنی و امنیت کشورهای ساحلی از اهمیت بسیار ویژه‌ای در جهان امروز برخوردار است. نظر به این اهمیت و با توجه به اینکه پهنه ی گسترده‌ای از قلمرو سرزمین ایران به طول بیش از 5700 کیلومتر را کرانه های آبی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان تشکیل می‌دهد، وجود یک مؤسسه ملّی فعال در زمینه های مختلف علوم دریایی و اقیانوسی در جمهوری اسلامی ایران، همواره از اهمیت راهبردی برخوردار بوده است.
بر این اساس، مرکز ملّی اقیانوس‌شناسی با توجه به توافق صورت گرفته بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در اواخر سال ١٣٧٠ تأسیس گردید و در جلسه مورخ 8/12/ 88 شورای گسترش آموزش عالی کشور، با تبدیل آن به «مؤسسه ملّی اقیانوس شناسی» موافقت قطعی شد.
در بیست و دومین سال تاسیس مؤسسه ملّی اقیانوس‌شناسی، در نوزدهمین نشست عادی هیات امنای منطقه‌ی یک پژوهشی مورخ 25 اردیبهشت ماه 1392 و جلسه مورخ 18خرداد 1392 شورای گسترش آموزش عالی با ارتقای مؤسسه ملّی اقیانوس‌شناسی به پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با سه پژوهشکده و سه مرکز ملی و یک مرکز منطقه ای موافقت شد.
پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی تحت پوشش وزرات علوم، تحقیقات و فناوری با اهداف زیر فعالیت می کند:
1- دستیابی به جایگاه نخست منطقه‌ای در اقیانوس شناسی و علوم جوی
2- محوریت ملّی در پژوهشهای اقیانوس‌شناسی و علوم جوی
3- ارایه همگانی داده‌ها و اطلاعات دریایی، اقیانوسی و جوی مرتبط با سطح طبقه بندی مناسب
4- پایش و مدل سازی فرایندهای دریایی و اقیانوسی
5- مطالعه، پیش بینی و هشدار مخاطرات دریایی، اقیانوسی و جوی
6- مطالعه و مدلسازی پدیدههای جوی، نوسانهای آب و هوایی، تغییر اقلیم و دیرینه اقلیم
7- توسعه فناوری‌های دریایی و اقیانوسی برای مطالعه و بهره برداری سبز
8- حضور در عرصه ی جنوبگان
9- توسعهی آموزشهای تخصصی و عمومی
10- توسعهی ساز و کارهای مناسب برای استقلال مالی
11- توسعهی همکاریهای ملّی، منطقه‌ای و بین‌المللی
وظايف:
· انجام پژوهش های بنیادی علمی و کاربردی در همه زمینه های اقیانوس شناسی (فیزیک، شیمی، محیط زیست، زمین شناسی، زیست شناسی، مهندسی، حقوق و روابط بین الملل، امنیت، اقتصاد و مدیریت دریایی(
· ایجاد و تجهیز آزمایشگاه های پژوهشی دریایی در ستاد و ایستگاه های پژوهشگاه در سواحل خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر
· همکاری با سازمانهای اجرایی دریایی در زمینه طرح‌های پژوهشی اختصاصی آنها بر اساس توافق دو جانبه
· برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه‌های مختلف اقیانوس‌شناسی
· کمک به دانشگاه ها در ایجاد دوره‌های دانشگاهی علوم و فنون دریایی
· در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای انتقال فناوری‌های جدید و مناسب دریایی به داخل کشور
· برگزاری همایش‌های علمی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه‌های مرتبط
· ارایه مشاوره به مسوولان ذیربط برای تعیین خط مشی های دریایی
· تبادل داده‌ها و اطلاعات با سازمان‌ها و مراکز دریایی
پژوهشکده ها :
· پژوهشكده علوم دريايي
· پژوهشكده علوم جوي
· پژوهشكده فناوري و مهندسي دريا
آزمایشگاه‌ها:
· آزمایشگاه شیمی و محیط زیست دریا
· آزمایشگاه زیستشناسی دریا
· آزمایشگاه بیوتکنولوژی و میکرو ارگانیسم های دریایی
· آزمایشگاه زمینشناسی دریا
· آزمایشگاه فیزیک دریا
مراكز:
· مرکز ملّی پیش‌بینی و هشدار مخاطرات دریایی
· مرکز ملّی داده‌های اقیانوسی
· مرکز ملّی تحقیقات جنوبگان
· مرکز منطقه‌ای اقیانوس‌شناسی
پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی برای توسعه فعالیت‌های میدانی دریایی چهار مرکز پژوهشی در شهرهای نوشهر، بوشهر، بندرعباس و چابهار دایر کرده است.